Ακολουθεί η ενημέρωση διαπιστευμένων συντακτών για το Εθνικό Σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης κατά της COVID-19, από την Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου και τον Γ.Γ. Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριο Θεμιστοκλέους.
Οι γιορτινές ημέρες αποτελούν στη ροή του χρόνου- και ο καθένας μας αυτό το ξέρει- μία ανάκληση γεγονότων και σκέψεων που αφορούν στο χρόνο που πέρασε.
Διεθνώς, το 2021 θεωρείται ως το έτος της πραγματικά θαυμαστής πορείας και εξέλιξης του τομέα των εμβολίων. Άρχισε με τα εμβόλια κατά της Covid, που αποδείκνυαν σε τυχαιοποιημένες μελέτες την εξαιρετική αποτελεσματικότητά τους.
Σήμερα υπάρχουν 26 εμβόλια κατά του κορονοϊού που έχουν εγκριθεί τουλάχιστον από ένα εθνικό φορέα αξιολόγησης, ενώ άλλα 200 είναι υπό ανάπτυξη.
Νέες θεραπείες έχουν αναπτυχθεί για τη βελτίωση και την έκβαση της νόσου, ενώ έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία προγράμματα μαζικού εμβολιασμού σε πάρα πολλές χώρες, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται και η χώρα μας.
Η εθνική εκστρατεία εμβολιασμού «Ελευθερία» ξεκίνησε την προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας με το πιο δύσκολα διαχειρίσιμο εμβόλιο, το εμβόλιο της Pfizer.
Να θυμηθούμε την αρχικά περιορισμένη διαθεσιμότητα των εμβολίων που επέβαλε την προτεραιοποίηση των ατόμων για εμβολιασμό, με βάση την εκτίμηση κινδύνου σοβαρής νόσου και θανάτου, με επιβαρυντικό παράγοντα κυρίως την ηλικία.
Τη σταδιακή, εν συνεχεία, προσθήκη και άλλων εμβολίων της Astra Zeneca, της Moderna, της Jonhson & Jonhson,τη διαμόρφωση των συστάσεων εμβολιασμού, όπως καθορίζονταν από τα επιδημιολογικά μας δεδομένα και τις μελέτες, ελληνικές και διεθνείς, κυρίως από το Ισραήλ που ήταν το πρωτοπόρο στην παρουσίαση δεδομένων από μελέτες.
Ο αρχικός ενθουσιασμός εμφάνισε στη συνέχεια μία μικρή χαλάρωση, κάμψη, εξαιτίας της εμφάνισης των αναποφάσιστων, των αρνητών του εμβολιασμού, αλλά και της αμφισβήτησης της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, λόγω των μεταλλάξεων. Από το αρχικό στέλεχος της Ουχάν, είχαμε την εμφάνιση της βρετανικής μετάλλαξης και εν συνεχεία μετά, από το Μάιο, τη μετάλλαξη «Δέλτα» που ήταν πραγματικά η μετάλλαξη που έκανε την ανατροπή.
Κύριο θέμα έρευνας, αλλά και καθοριστικός παράγων για την εφαρμογή του προγράμματος εμβολιασμού, αποτέλεσαν οι μελέτες της ανοσίας που δημιουργείται από το εμβόλιο.
Είναι περιττό να πούμε ότι η προοπτική, με την εμφάνιση των μεταλλάξεων, της επίτευξης μιας κατάστασης ελεύθερης από Covid, ακυρώθηκε.
Στο πρόγραμμα εμβολιασμού προστέθηκε ο εμβολιασμός σταδιακά των εφήβων 12-17 ετών και πρόσφατα και των παιδιών μικρότερης ηλικίας από 5 έως 12 ετών, ενώ στο πρόγραμμα της χώρας μας προστέθηκε έγκαιρα η χορήγηση ενισχυτικής δόσης, λόγω της εμφάνισης και της παραλλαγής «Όμικρον».
Οι γιορτινές ημέρες περνούν με τη σκιά της νέας μετάλλαξης «Όμικρον» και τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα και που έχουν διαπιστωθεί δείχνουν μεγάλη μεταδοτικότητα του ιού.
Ήδη, προδημοσιευμένη μελέτη από τη Νότιο Αφρική δείχνει ότι ο κίνδυνος εισαγωγής με την παραλλαγή «Όμικρον» είναι μεν μικρότερος σε σύγκριση με τη Δέλτα, η διάρκεια νοσηλείας είναι επίσης κατά 40% μικρότερη, τα δεδομένα της θνησιμότητας ακόμη θέλουν τεκμηρίωση, ενώ ο κίνδυνος από τις επαναλοιμώξεις με τη μετάλλαξη «Όμικρον» φαίνεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος και από τον αναφερόμενο έως τριπλάσιο. Φαίνεται δηλαδή ότι ο παράγων της επαναλοίμωξης υποεκτιμάται μέχρι τώρα.
Φαίνεται ότι η βαρύτητα της νόσου είναι ηπιότερη, αλλά πάντα θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, λόγω της μεγάλης αυξημένης μεταδοτικότητας του στελέχους, μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά τα συστήματα υγείας.
Το μεγάλο ενδιαφέρον των επιστημόνων για τη μετάλλαξη «Όμικρον» επικεντρώνεται στην διαφυγή του ιού από τα εξουδετερωτικά αντισώματα που δημιουργούνται από τον εμβολιαζόμενο ή από τον νοσούντα.
Η μεγάλη ανησυχία έγκειται στον μεγάλο αριθμό των μεταλλάξεων που φέρει η πρωτεΐνη ακίδα του ιού. Είναι αναμενόμενο να αυξάνονται με ταχύ ρυθμό οι μελέτες σχετικά με την ικανότητα εξουδετέρωσης του ιού από τα αντισώματα στους εμβολιαζόμενους.
Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις, ο ορός ατόμων που είχαν νοσήσει ή είχαν εμβολιαστεί ή είχαν εμβολιαστεί και με την ενισχυτική δόση, δείχνει μειωμένη εξουδετερωτική ικανότητα.
Όμως, σε άλλη μελέτη, που δημοσιεύεται και που και σε αυτήν παρατηρείται μειωμένη εξουδετερωτική ικανότητα λόγω της μετάλλαξης «Άλφα», γράφεται το σχόλιο ότι παρά τη μείωση αυτής της εξουδετερωτικής ικανότητας, η τρίτη δόση εξακολουθεί να είναι ο παράγων με τον οποίο μπορεί και αντιμετωπίζεται επιτυχώς η λοίμωξη.
Σύμφωνα με τον ΕΜΑ, το ECDC αλλά και τον WHO, που αναλύουν τα δεδομένα σε σχέση με τις εισαγωγές και την ανοσολογική διαφυγή από την μετάλλαξη «Όμικρον», όλα τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί είναι προστατευτικά έναντι της σοβαρής νόσου και του θανάτου σε σχέση με τα αναδυόμενα στελέχη. Και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να το έχουμε κατά νου και να αποφεύγουμε τον πανικό.
Μέχρι σήμερα δεν προτείνεται από αυτούς τους Οργανισμούς τροποποίηση των εμβολίων σε σχέση με την μετάλλαξη «Όμικρον». Μάλιστα προβλέπεται ότι μελλοντικά τα εμβόλια θα εφαρμόζονται όπως και τα εμβόλια της γρίπης, κάτι το οποίο έχει διατυπωθεί από πολύ καιρό ως πιθανή εξέλιξη του πανδημικού ιού.
Η τρίτη λοιπόν δόση αποτελεί σταθερά το κύριο όπλο αντιμετώπισης της παραλλαγής.
Να θυμηθούμε ότι, σύμφωνα με τον WHO και το ECDC, μισό εκατομμύριο ζωές σώθηκαν με τα εμβόλια Covid σε λιγότερο από ένα χρόνο. Μεταξύ ιών, μικροβίων και ανθρώπων υπάρχει, όπως έχουμε ξαναπεί, ένας αέναος πόλεμος, χωρίς ειρήνη αλλά με ανακωχές.
Η πανδημία ανέδειξε για άλλη μια φορά τις ανισότητες που υπάρχουν παγκοσμίως, με αναφορά ότι μέχρι σήμερα, περίπου το 75% των κατοίκων των εύπορων κοινωνιών έχουν πάρει τουλάχιστον μια δόση εμβολίου.
Οι χαμηλού προς μέσου εισοδήματος έχουν πάρει σε ποσοστό 40% και μόνο ένα 7% έχει εμβολιαστεί σε χώρες με χαμηλό εισόδημα.
Στον χρόνο που πέρασε, σημαντικές προσπάθειες και πρόοδοι έχουν γίνει, ώστε τα εμβόλια να φτάσουν και σε αυτές τις χώρες που τα έχουν ανάγκη.
Όμως είναι σημαντικό τα εμβόλια, όχι μόνο να φτάσουν στον τόπο που τα έχουν ανάγκη, αλλά να γίνουν και στα άτομα που τα έχουν ανάγκη.
Η χρονιά που πέρασε, λοιπόν, χαρακτηρίζεται από επιτυχίες σε σχέση με το πρόγραμμα εμβολιασμού- ιδιαίτερα της χώρας μας- και την πρόληψη της σοβαρής νόσου, από επιστημονικές αβεβαιότητες για θέματα όπως η διάρκεια της προστασίας και οι επιπτώσεις από τις μεταλλάξεις, αλλά και από θλίψη για τους συνανθρώπους μας που χάθηκαν, γιατί δεν πρόλαβαν ή αρνήθηκαν την προσφορά του εμβολίου.
Εμπιστευόμαστε την επιστήμη και εμβολιαζόμαστε. Χρόνια πολλά.